Welke theorieën over de relatie tussen ouders en school liggen ten grondslag aan de huidige opvattingen in het veld? Het model van Epstein is een invloedrijk model dat ervan uit gaat dat de verantwoordelijkheden van ouders en school overlappen en ook aan veranderingen onderhevig zijn.
Gescheiden systemen en inbedding
Relaties tussen ouders en school zijn aan veranderingen onderhevig. Welke ideeën zijn er in de loop van de tijd geweest en wat zijn de huidige opvattingen? Aan het begin van de 20e eeuw waren de rollen duidelijk gescheiden: ouders en scholen hadden elk hun eigen taken voor de opvoeding van kinderen en hoefden daarin niet samen te werken. Er waren geen onduidelijkheden over wie welke verantwoordelijkheden had. In de jaren ’70 en ’80 veranderde dit inzicht door de introductie van het model van Bronfenbrenner (1979, 1986). Dit model stelt dat de ontwikkeling van het kind ingebed is in verschillende systemen die of heel dichtbij het kind staan (bijvoorbeeld de relatie tussen het kind en de ouders) of juist heel algemeen zijn (zoals in welke cultuur / gemeenschap het kind opgroeit).
Het partnerschapsmodel
Epstein & Sanders breiden het model van Bronfenbrenner uit en introduceren het zogenaamde overlappende model. Dit model gaat ervan uit dat de verantwoordelijkheden van de school, de ouders en de gemeenschap overlappen en ook aan veranderingen onderhevig zijn. M.a.w.: om leerlingen zo goed mogelijk te ondersteunen, zullen de verantwoordelijkheden goed met elkaar besproken moeten worden en is duidelijke communicatie tussen school en ouders onontbeerlijk. Uit dit overlappende model komt het partnerschapsmodel voort waarin ouders en school als gelijkwaardige partners op zes aandachtsgebieden samenwerken om zo het beste voor de leerlingen te bereiken, zowel op de basis- als op de middelbare school. Deze aandachtsgebieden zijn opvoeding, communicatie, vrijwilligersparticipatie, educatief thuismilieu, formele ouderparticipatie en samenwerken met de gemeenschap.
Opvoeding
Hoewel ouders voor een belangrijk deel verantwoordelijk zijn voor de opvoeding van hun kinderen, kunnen scholen toch in allerlei opzichten ondersteunen met bijv. informatievoorziening over gezondheid en voeding. Om ouderbetrokkenheid goed te kunnen vormgeven is het belangrijk dat dat ouders informatie met de school delen over hun achtergrond, hun cultuur, hun interesses etc. Dat vraagt om een open en belangstellende houding van de leerkrachten in contact met de ouders.
Communicatie
Een heldere communicatie tussen school en ouders is onontbeerlijk. Daarbij is het met name van belang dat alle ouders voldoende mogelijkheden hebben om te reageren op de communicatie van de school / leraren. Dat houdt bijvoorbeeld in dat het gebezigde taalgebruik voor iedere ouder begrijpelijk moet zijn en de vorm van de communicatie moet aansluiten.
Vrijwilligersparticipatie
Deze vorm van betrokkenheid doelt op de inzet van ouders en anderen om de kwaliteit van schoolprogramma’s te verhogen. Dit kan in de school zijn, in het klaslokaal, maar ook bij excursies, theaterbezoek, sportevenementen etc.
Thuis leren – betrokkenheid bij onderwijsactiviteiten
Ouders spelen een belangrijke rol bij de geletterdheidsontwikkeling van leerlingen. Er zijn specifieke zaken waar ouders thuis op kunnen letten:
- kinderen moeten thuis de tijd krijgen om met lezen te oefenen,
- lezen moet een plezierige en waardevolle activiteit zijn,
- kinderen moeten goede feedback krijgen als zij voorgelezen worden.
Ook bij het maken van huiswerk kunnen ouders een waardevolle rol spelen, alleen controleren of het huiswerk gemaakt is, is niet voldoende. Ouders moeten wel begeleid worden door de school bij deze rol.
Formele ouderbetrokkenheid
Er zijn verschillende mogelijkheden om ouders te betrekken bij het beleid van de school, van MR tot OR. Het is daarvoor wel noodzakelijk dat ouders goed ondersteund worden bij hun werk en dat ze de ruimte krijgen om een dergelijke rol waar te maken. Trainingen voor ouders die in MR of OR gaan, zijn hiervoor denkbaar.
Samenwerken met andere professionals
Ouders kunnen bijdragen aan het versterken van de samenwerking met andere organsaties zoals theater of muziekschool, maar ook zorginstanties. Het helpt als ouders die al bekend zijn met deze organisaties ook andere ouders daar over inlichten. Ouders kunnen ook hun eigen netwerk inzetten om scholen te helpen en actieve ouders kunnen worden ingezet om andere ouders bij de school te betrekken.
