Literatuur
icoon instrumenten

Succesfactoren voor gezinsprogramma’s voor taalontwikkeling

Wat zijn succesfactoren bij gezinsprogramma's voor taalontwikkeling waaraan minstens één volwassen verzorger (vaak een vrouw) meedoet? Dit artikel laat zien dat (het aangaan van) sociale relaties, sociale steun en socio-economische voorwaarden minstens zo belangrijk zijn als de inhoud en de doelen van het onderwijs.

Inhoud

Voor- en nadelen van meer onderwijs

Onderwijs heeft vele voordelen. Volwassenen hebben leesvaardigheid nodig om toegang tot informatie te krijgen, om zich te kunnen redden en zich te uiten. Geletterdheid zorgt ervoor dat volwassenen erop vertrouwen dat er naar hen geluisterd wordt, dat ze problemen kunnen oplossen, zelf beslissingen kunnen nemen en onafhankelijk kunnen functioneren. Leesvaardigheid geeft volwassen de mogelijkheid te kunnen blijven leren en de wereld om hen heen ‘bij te houden’. Toch kan het volgen van onderwijs ook negatieve effecten hebben. Familie, vrienden en de gemeenschap van de leerders kunnen negatief reageren. Vooral echtgenoten kunnen tegen het leren van hun vrouw zijn en dit uiten in verbale, emotionele en/of fysieke mishandeling. De rol van de leerder kan veranderen en dat brengt ook een verandering teweeg in het familieleven en in de reactie van vrienden. Bijvoorbeeld verandering in ideeën over de opvoeding van de kinderen of het ontwikkelen van nieuwe interesses en vriendschappen.

Family literacy-programma’s als sociale ruimte voor volwassen leerders

Family literacy-programma’s bieden een op volwassenen gerichte sociale plek waar leerders niet alleen het onderwijs van hun kinderen ondersteunen, maar ook aan hun eigen educatieve doelen werken. Daarbij kunnen zij ook zaken op sociaal gebied bereiken, zoals het sluiten van nieuwe vriendschappen. Hier ligt de focus op sociaal contact en zelfontdekking. Ook dit is een dimensie binnen van family literacy. Het is goed voor leerders om (lees-)activiteiten te doen met hun kinderen, en kinderen hebben voordeel van het feit dat hun ouders dat doen. Tegelijk kunnen leerders er behoefte aan hebben om juist even weg te zijn van hun kinderen, met andere volwassenen te praten en een kans te krijgen om iets voor zichzelf te doen. Het sluiten van nieuwe vriendschappen is een belangrijk bijkomstig resultaat van family literacy-programma’s. Informele gesprekken zijn een vaak genegeerde bron van leren en emotionele steun. Leerders delen informatie met elkaar over ouderschap, onderwijs, geldzaken, gezondheid, werken etc. Onderwijsmakers kunnen hierop inspelen door steungroepen te maken en mentors aan te stellen. Leren is een sociale zaak.

Aanbevelingen

De aanbevelingen hebben betrekking op volwassenonderwijs - in family litercy-programma's

1. Zorg voor vormen van effectief en cultureel verantwoord lesgeven: maak gebruik van de eigen kennis en vaardigheden van de leerder. Bied mogelijkheden het geleerde in praktijk te brengen.

2. Bij het voortbouwen op kennis en vaardigheden van de leerders is het uitgangspunt dat mensen competent zijn en kennis en levenservaring hebben. Deze kennis kan in de klas gebruikt worden om instructie betekenisvol en relevant te maken. Hoewel zwakheden van de studenten niet moeten worden genegeerd, is het essentieel dat de focus niet moet liggen op wat leerders niet kunnen. Uitgangspunt is dat leerders nuttige kennis en vaardigheden bezitten, ook al zijn die vaak verborgen.

3. 75% van de volwassenenonderwijsinstituten gebruiken nog steeds materialen voor kinderen. Dat motiveert en stimuleert volwassenen niet, sterker nog: het zit de ontwikkeling van geletterdheid in de weg. Het is belangrijk lezen en andere vaardigheden in praktijk te brengen, in de klas en in het dagelijks leven. Laat het lesmateriaal aansluiten bij doelen in het echte leven. Laat bijvoorbeeld een brief aan school schrijven en laat die ook echt versturen. Werk zoveel mogelijk met authentieke opdrachten die geïnspireerd zijn op het dagelijks leven van de cursist.

Ga naar artikel